Dopiero w drugiej połowie XIX w. miały miejsce wojny francusko-austriacka, oraz związane ze zjednoczeniem Niemiec i Włoch, ale o stosunkowo niewielkim natężeniu. A także znacząca wojna secesyjna w Ameryce Płn. Równolegle jednak państwa europejskie i Ameryka Północna cały czas prowadziły intensywne militarne podboje kolonialne, w ślad za penetracją gospodarczą na innych kontynentach.
Jeszcze drastyczniej przedstawiały się zmiany poziomu uprzemysłowienia, liczone na jednego mieszkańca. Przy przyjęciu za 100 wskaźnik uprzemysłowienia na 1 mieszkańca Wielkiej Brytanii w 1900 r. - wskaźniki te wynosiły dla Europy w 1750 r. - 8, w 1900 r. -35. Zaś w Stanach Zjednoczonych odpowiednio 4 i 69, w Japonii 7 i 12, w krajach Trzeciego Świata 7 i 2. Tak więc w wyniku uprzemysłowienia Europy (i Stanów Zjednoczonych), kraje pozaeuropejskie względnie mocno zubożały. Głównie przez konkurencję wielkoprzemysłową zbankrutowały w tych krajach tkactwo i produkcja rzemieślnicza wielu innych produktów.
Rewolucyjny rozwój przemysłowy sprawił między innymi poważne zmiany w technice wojennej prowadzenia wojen. Przyczyniły się do tego głównie koleje, telegraf, broń szybkostrzelna, napęd parowy i opancerzone okręty. Ten rozwój techniki wojennej znacznie też zwiększył przewagę mocarstw europejskich nad krajami zamorskimi w dziedzinie siły ognia i ruchliwości wojsk.
Zaawansowana technika silników parowych i wytwarzanych fabrycznie narzędzi dała Europie zdecydowaną przewagę ekonomiczną i militarną nad resztą świata. Wprowadzenie karabinów odtylcowych, karabinów maszynowych Maxima i lekkiej artylerii polowej, dokonały rewolucji w sile ognia, która pozbawiła szans skutecznego oporu ludy tubylcze, dysponujące tylko białą bronią. Zaś opancerzone kanonierki, wyposażone w artylerię i karabiny maszynowe, panowały nie tylko nad morzami, ale także na wielkich rzekach Chin, Indii, Kongo, czy Nigerii. Pod koniec XIX w. światowa dominacja militarna Europejczyków prawie nie miała granic. W 1800 r. Europejczycy zajmowali lub kontrolowali 35% lądowej powierzchni świata, w 1878 r. - 67%, a w 1914 r. - ponad 84%.
Wykorzystując swą hegemonię gospodarczą, rozległy handel, eksport kapitału, dyplomację i sojusze, Wielka Brytania w ciągu XIX w. zbudowała największe w świecie imperium kolonialne. Obejmowało Indie, Indochiny, Australię, Kanadę oraz wielkie terytoria Afryki. Wszędzie tam Brytania utrzymywała swe garnizony wojskowe, a szlaków morskich strzegły twierdze i bazy w strategicznych punktach globu: w Gibraltarze, na Malcie, w Suezie, Adenie, Singapurze, Hongkongu, Lagos, na Falklandach. Natomiast liczebność wojsk lądowych na Wyspach Brytyjskich była niewielka, wynosiła w 1880 r. 248 tys. żołnierzy, czyli 2-3 raza mniej niż wojska Francji (544 tys.), Rosji (909 tys.), czy Prus (400 tys.), a nawet nieco mniej niż Cesarstwa Austro-węgierskiego (273 tys.).
Dopiero w drugiej połowie XIX w. wzrosło znacząco uprzemysłowienie i ekspansja gospodarcza Prus. Zwiększyły się też szybko ich siły zbrojne i znaczenie sztabu generalnego, rozwijającego reformy i strategię wojskową, bazując na transporcie kolejowym i karabinach.
Z pośród kontynentalnych 4-ch mocarstw europejskich, Cesarstwo Habsburgów było najbardziej zróżnicowane i niejednolite wewnętrznie, W pozostałych 70-80% ludności było jednej narodowości i języka, lub wyznawało taką samą religię. Natomiast ludność Austrii stanowiła absolutną mieszaninę narodowości: Niemców, Węgrów, Włochów i 7 różnych nacji Słowian, wyznających wiele różnych religii. Wątłym spoiwem państwa była tylko cesarska dynastia Habsburgów. To też, już od połowy XIX w., charakteryzującego się kształtowaniem państw narodowych w Europie, Cesarstwo Habsburgów zaczęło się rozpadać.
Po niepodległościowych powstaniach (risorgimento) prowincji włoskich w 1861 r. na Półwyspie Apenińskim powstało nowe państwo Królestwo Włoch. Podobne walki wyzwoleńcze o swą niepodległość prowadzili w Cesarstwie Austriackim Serbowie, Chorwaci, buntowali się Czesi, a Węgrzy uzyskali status współrządzących w przekształconym Cesarstwie Austro-Węgier. Wszak największym ciosem dla Cesarstwa było starcie w latach 1864-66 z Prusami o panowanie w Niemczech. Po wspólnej wojnie z Danią i zajęciu jej południowych terytoriów, kanclerz Prus Bismarck wszczął wojnę przeciwko Austrii. Nowocześnie uzbrojone wojsko pruskie, przerzucone szybko, z nad granic z Danią, na południe transportem kolejowym, rozgromiło 3 lipca1866 r. wojska austriackie w bitwie pod Sadową w Czechach.
W traktacie pokojowym, zawartym w Pradze, utworzony został Związek Północnoniemiecki, grupujący kilkadziesiąt państewek niemieckich, który następnie wchłonięty został przez Prusy. Po zaanektowaniu także Księstwa Poznańskiego, Prusy jako II Rzesza Niemiecka, zasiliły grono głównych mocarstw Europy.
W książce nie ma żadnej wzmianki o powodach wojny, a faktycznie wypowiedziana została przez oba mocarstwa zachodnie by utrzymać "równowagę sił" w Europie i obronić Turcję przed upadkiem. Mianowicie od 1853 r. trwała jej wojna z Rosją, przy czym Rosjanie zniszczyli całkowicie flotę turecką w bitwie pod Synkopą na Morzu Czarnym, a nacierając wzdłuż wybrzeży, zbliżali się do stolicy Turcji, Istambułu, grożąc jego zdobyciem.
Natomiast w książce bardzo wiele o słabości gospodarczej i wojskowej Rosji, o jej nieprzygotowaniu do wojny na wielu frontach, które im zagrażały. Musieli bowiem trzymać liczne wojska na północy wobec zagrożenia Piotrogrodu przez Szwedów, w Besarabii, by chronić Ukrainę przed spodziewanym atakiem ze strony Austrii i na Kaukazie, gdzie walczyli z Turkami. Brakowało wyszkolonych oficerów, zapasów broni i amunicji, zaś zaopatrzenie na Krym, wobec braku szlaków kolejowych, dowożone było wozami konnymi przez bezdroża stepów Ukrainy. Ponad to żołnierze rosyjscy posługiwali się karabinami (muszkietami) skałkowymi, gdy ich przeciwnicy nowoczesnymi karabinami odtylcowymi, o znacznie większej skuteczności. Oba mocarstwa zachodnie przodowały tez w wysokości wydatków wojskowych, ok. 2,5 raza wyższych od rosyjskich.
W ogóle rozwój gospodarczy Rosji był w XIX w, niższy niż w pozostałych mocarstwach europejskich, co ilustruje poniższa tabela:
Wyszczególnienie / Lata
1830
1850
1870
1890
Wielka Brytania
346
458
828
785
Francja
264
333
437
515
Niemcy
245
308
426
537
Cesarstwo Habsburgów
250
283
305
361
Rosja
170
175
250
182
Po upadku Sewastopola, który bronił się przez 11 miesięcy, wojna została zakończona zawarciem w Paryżu w 1856 r. traktatu pokojowego, upokarzającego dla Rosji. Zobowiązywał ją do zwrotu Turcji Mołdawii i części Besarabii oraz zabraniał posiadania floty wojennej, a także budowy fortów na wybrzeżach Morza Czarnego.
Zadziwiające, że autor nie zauważył, że siłę roboczą na plantacjach rolnych stanowili głównie niewolnicy murzyńscy, sprowadzeni w tym celu z Afryki, oraz, że tubylcza czerwonoskóra ludność indiańska została w zasadzie eksterminowana. Natomiast wielkie przyrosty terytorialne USA uzyskały przez zakupy Florydy od Hiszpanów, Luizjany od Francuzów, Alaski od Rosjan, oraz przez zajęcie, w drodze wojny z Meksykiem, połowy jego terytorium aż po Pacyfik.
Przez całe XIX stulecie bardzo szybko rozwijała się w USA produkcja przemysłowa. już w 1860 r. była ona większa niż w Rosji, czy Niemczech, a wkrótce także Francji. Szczególnie rozwinęła się sieć kolejowa, była 30-krotnie dłuższa niż w Rosji, natomiast regularna armia USA liczyła wówczas tylko 20 tys. żołnierzy , podczas gdy w Rosji 860 tys. Znacznie zwiększona została dopiero w trakcie wojny domowej w latach 1861-65, wywołanej przez secesję siedmiu skonfederowanych rolniczych stanów na południu USA, przeciwko Unii stanów północnych.
Obie części państwa różniły się pod wieloma względami, różne były też ich interesy i konflikt między nimi narastał od dziesięcioleci. Stany zgrupowane w Unii Północnej, były znacznie ludniejsze, liczyły 20 mln białej ludności, podczas gdy Konfederacja tylko 6 mln i 4 mln ludności czarnej. Najbardziej charakterystyczną różnicą było duże uprzemysłowienie Północy, a dominacja rolnictwa, głównie upraw bawełny na eksport, na Południu.
Autor szeroko opisał przewagę Północy w zakresie możliwości mobilizacyjnych wojska, wyposażenia go w nowoczesna broń, produkowaną we własnych fabrykach, w tym opancerzone okręty liniowe, możliwości transportowe szlakami kolejowymi, finansowania itd. Natomiast słabo uprzemysłowione Południe zdane było w dużym stopniu na import broni i wyposażenia wojennego, które w drugiej połowie wojny stało się niemożliwe, wobec blokady portów. W czasie wojny ustał też eksport bawełny do Europy i Konfederacja nie miała także środków finansowych na prowadzenie wojny. Nadmierny druk pieniędzy papierowych, przy brakach towarowych na rynku, spowodował dodatkowo szaleńczą inflację.
W wyniku wyraźnego osłabienia gospodarki i ducha frontowych oddziałów Konfederacji - na początku 1865 r. wojska Konfederacji liczyły już tylko 155 tys. żołnierzy - jedynym realnym wyjściem z wojny, która pochłonęła ok. 700 tys. ofiar, stała się kapitulacja. Kongres USA zlikwidował secesję południowych stanów, zniósł niewolnictwo i nadał prawa obywatelskie czarnoskórej ludności.
Imperium francuskie po wojnach napoleońskich poszerzyło swe terytoria kolonialne w Afryce, Indochinach i na Pacyfiku, odbudowało flotę wojenną i rozwinęło znacznie swą gospodarkę, dzięki jej uprzemysłowieniu. Jednakże Prusy rozwijały się szybciej, produkowały nieco więcej żelaza, 2,5- krotnie więcej węgla, o 50% więcej energii elektrycznej i miały dłuższą siec kolejową. Po przeprowadzeniu przez pruski sztab generalny reformy wojska, Prusy dysponowały tez bardziej mobilną, ze sprawnymi służbami zaopatrzeniowymi i sanitarnymi, dobrze wyszkoloną armię, z kompetentną kadrą oficerską, utrzymującą żołnierzy w surowej "pruskiej dyscyplinie".
Cesarz Francji Napoleon III Bonaparte nie ingerował w wojnie prusko-austriackiej, zaprotestował dopiero na próbę objęcia tronu hiszpańskiego przez członka dynastii niemieckiej Hohenzollernów. Na francuską notę Wilhelm I odpowiedział obelżywie, co stało się powodem wypowiedzenia wojny Niemcom przez Francję. Na to żelazny kanclerz właśnie liczył, przerzucił transportami kolejowymi prawie półmilionową armię na front francuski i powtórzył "Blitzkrieg" we Francji. Po otoczeniu pod Sedanem, główne siły francuskie się poddały, a cesarz Napoleon III dostał się do niewoli. Wojna trwała jeszcze kilka miesięcy, zakończyła się oblężeniem i zdobyciem Paryża, bronionego przez republikańskie powstanie ludowe.
Po zjednoczeniu Niemiec w 1870 r. niemiecki przemysł, technika, nauka, oświata, administracja, a także pruska armia, nadal szybko rozwijały się i Cesarstwo Niemieckie, ogłoszone uroczyście w Wersalu, pod zręcznymi rządami Bismarcka przez dwa dziesięciolecia odgrywały rolę hegemona w systemie mocarstw europejskich. Przez zjednoczenie państw niemieckich oraz włoskich, osłabienia Francji i Austrii (po 1867 Austro-Węgier), a także osłabienia Rosji po wojnie krymskiej, nastał w Europie nowy porządek geopolityczny. Jednakże utrzymana została względna równowaga sił, co dla wyspiarskiego mocarstwa brytyjskiego było sytuacją satysfakcjonującą.
To tez Wielka Brytania, neutralna w ostatnich konfliktach europejskich, nadal koncentrowała się na powiększaniu i eksploatacji swego rozległego imperium kolonialnego. W tym kierunku również zaangażowały się mocarstwa Francji, Niemiec i Włoch. W celu uniknięcia sporów w tym zakresie, na zorganizowanym w 1885 r. Kongresie Berlińskim, dokonano uzgodnionego podziału kontynentu afrykańskiego między poszczególne mocarstwa europejskie. Austro-Węgry swe aspiracje mocarstwowe skierowały głównie na dziedzictwo potureckie na Bałkanach, zaś Rosja starała się usilnie o zreformowanie i modernizację struktur państwa oraz odbudowę swych pozycji na Morzu Czarnym, utraconych w zawartym w Paryżu traktacie pokojowym po wojnie krymskiej.