Konferencja w Jałcie 1945 r.
Od 4 do 11 II 1945 r. odbywała się w Jałcie druga, po teherańskiej, konferencja "Wielkiej Trójki" - przywódców trzech walczących z Niemcami i Japonią najpotężniejszych mocarstw świata - reprezentującego ZSRR Józefa Stalina, prezydenta USA Franklina Delano Roosvelta i premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla. Politycy ci spotkali się po to, by ustalić zasady nowego ładu geopolitycznego, jaki po pewnym już wówczas zwycięstwie nad hitlerowskimi Niemcami miał zapanować w Europie i na świecie.
Po tygodniu obrad przywódcy trzech mocarstw opublikowali ustalenia konferencji, ujmując je w sześciu punktach. Ich postanowienia - ujmując skrótowo - były następujące:
I. Ustalono, że założycielska konferencja ONZ odbędzie się w San Francisco w terminie od kwietnia do czerwca 1945 r.
II. W dwa do trzech miesięcy po kapitulacji Niemiec ZSRR zobowiązał się przystąpić do wojny z Japonią. W zamian za to miał otrzymać wyspy Kurylskie i południową część Sachalinu, która należała do Japonii od 1905 r.
III. Ustalono ostatecznie, że wschodnia granica Polski będzie oparta o tzw. linię Curzona. Rekompensatą za utratę terenów na wschodzie miało być dla Polski "znaczne", ale nie sprecyzowane w żaden konkretny sposób rozszerzenie jej terytorium na północ i na zachód. Podjęto decyzję o utworzeniu nowego Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, w skład którego - mieli wejść "demokratyczni" przywódcy z kraju i emigracji.
Rząd ten miał otrzymać uznanie trzech mocarstw i zobowiązać się do "przeprowadzenia możliwie najbardziej wolnych i nieskrępowanych wyborów, opartych na głosowaniu tajnym i powszechnym". W przyszłych wyborach miały prawo wziąć udział i wystawić kandydatów "wszystkie partie demokratyczne i antyrasistowskie".
IV. Z zadowoleniem powitano powstanie Rządu Jedności Jugosławii, utworzonego 1 XI 1944 r. w wyniku porozumienia między Josipem Broz Tito i premierem rządu na emigracji.
V. Zadeklarowano wolę pomocy państwom uzależnionym dotychczas od Osi, obiecując im pomoc w "rozwiązaniu ich najpilniejszych problemów politycznych i gospodarczych"
VI. Miała powstać francuska strefa okupacyjna, utworzona z części terytoriów przyznanych uprzednio Wielkiej Brytanii i USA. Ustalono zasady reperacji wojennych, które miały polegać m.in. na demontażu niemieckiego przemysłu i "wykorzystaniu niemieckiej siły roboczej". Wspólnie zobowiązano się do likwidacji narodowego socjalizmu i militaryzmu w Niemczech.