Plamka żółta źrenicy oka
Lekarz Aleksandra Karbowniczek
Przyczyny zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem
Już z samego rozwinięcia skrótu AMD – zwyrodnienie plamki związane z wiekiem - wynika, że głównym czynnikiem sprawczym choroby jest wiek. W miarę starzenia się organizmu dochodzi do zaburzenia równowagi między czynnikami uszkadzającymi a naprawczymi. Procesy metaboliczne ulegają spowolnieniu, a reakcje naprawcze stają się mniej sprawne.
Zwyrodnienie plamki - przyczyny
Duża rola przypisywana jest stresowi oksydacyjnemu. Stres oksydacyjny generuje powstawanie wolnych rodników w tkankach. Krótkotrwałe oddziaływanie wolnych rodników może nie mieć negatywnych skutków dla organizmu, jednak dłuższa ekspozycja, szczególnie u ludzi starszych, z osłabionymi mechanizmami obronnymi, może inicjować powstawanie chorób degeneracyjnych.
Powyższe procesy nie są charakterystyczne jedynie dla siatkówki oka, dotyczą wszystkich tkanek organizmu. Budowa siatkówki oka jest jednak szczególnie podatna na stres oksydacyjny ze względu na jej wysokie zużycie tlenu, wysoką zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz wystawienie na działanie światła. Należy przy tym dodać, że z wiekiem spada optyczna gęstość tego pigmentu plamkowego, stąd poważne pogorszenie naturalnej bariery ochronnej oka przed szkodliwym wpływem wolnych rodników i światła.
Profilaktyka
W walce ze stresem oksydacyjnym pomocne są antyoksydanty. Antyoksydantami mogą być enzymy, które organizm sam wytwarza i regeneruje oraz substancje dostarczane z pożywieniem. Przeciwutleniaczami egzogennymi, szczególnie efektywnymi w neutralizowaniu wolnych rodników w oku są:
W zaatakowanych przez wolne rodniki komórkach warstwy pigmentowej siatkówki odkładają się nietypowe związki w postaci druz – nieprawidłowych złogów. Druzy widoczne są w badaniu dna oka, już wtedy, gdy nie występują jeszcze objawy choroby.
Powstawanie nowych naczyń - zwyrodnienie oka
Nieprawidłowości w obrębie nabłonka barwnikowego siatkówki prowadzą do niedotlenienia fotoreceptorów - kluczowych elementów siatkówki oka. W reakcji na tą sytuację organizm tworzy nowe, naczynia krwionośne (neowaskularyzacja podsiatkówkowa). Siatkówka w obrębie plamki żółtej ulega postępującej degeneracji - zanika nabłonek barwnikowy oraz warstwa fotoreceptorów siatkówki, czego konsekwencją jest nieodwracalne i często znaczne pogorszenie widzenia. Wolne rodniki wywołują też stan zapalny bardzo cienkich naczyń włosowatych siatkówki - a to uszkadza ich strukturę, wywołuje nieszczelność i wysięki osocza krwi.
Zwyrodnienie plamki żółtej - czynniki ryzyka
Bardzo ważne są czynniki środowiskowe, które mogą wydatnie przyspieszyć postęp choroby:
Nikotynizm to także poważny czynnik ryzyka u chorych z AMD. Palacze aż 6-krotnie częściej zapadają na zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem.
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem - choroba oczu
AMD sprzyjają także choroby ogólnoustrojowe, takie jak:
W wielu badaniach klinicznych, stwierdzono, iż stopień uszkodzenia plamki żółtej był wyższy przy wysokim ciśnieniu parcjalnym tlenu we krwi, które jest charakterystyczne dla nadciśnienia, co także sugerowałoby udział wolnych rodników tlenowych w patomechanizmie uszkodzeń.