Czyrak
Jeśli na Twoim ciele, tuż pod skórą, pojawił się guzek, który po kilku dniach rozwinął się w dość dużą, czerwoną krostę z bolesnym żółtym lub białym środkiem (ropień), nie wyciskaj go – to może być czyrak. Występuje najczęściej na owłosionej skórze, w okolicach narażonych na tarcie i ucisk, czyli na twarzy, szyi, klatce piersiowej, karku, pachach i pośladkach. Częściej zdarza się u mężczyzn niż u kobiet. Bywa groźny i warto się z nim udać do lekarza.
Chorobę rozpoczyna zaczerwieniony twardy wykwit skórny w otoczeniu mieszka włosowego. Stwardnienie to przekształca się w guzowaty naciek z czopem ropnym na szczycie. W miarę zbierania się ropy i powiększania czyraka nasila się ból i wzrasta wrażliwość na dotyk. Po 4–5 dniach na szczycie tego guzka pojawia się krosta przebita włosem, pod którą wytwarza się martwica. Zazwyczaj w ciągu 2 tygodni w środku guzka tworzy się biała lub żółta główka, która – jeśli nie dojdzie do powikłań – samoistnie pęka, powodując opróżnienie z ropy i tkanki martwiczej, po czym następuje faza gojenia się.
Ropnie tworzące skupiska są nazywane karbunkułem lub czyrakiem mnogim. Takie liczne wysiewy w różnych częściach ciała są spowodowane nieprzestrzeganiem higieny i przemieszczeniem się bakterii z pierwotnego ogniska, np. poprzez ręcznik czy przybory toaletowe.
Najbardziej podatne na pojawienie się czyraka są osoby niedożywione, po przebytych infekcjach lub w trakcie przewlekłych chorób. Czyrak może jednak pojawić się u każdego i właściwie w każdym miejscu na ciele. Powstaje, gdy w zaczopowanym ujściu mieszka włosowego zaczynają się rozwijać gronkowce lub paciorkowce. „Dojrzewa” od jednego do dwóch tygodni. Jego wzrost mogą zahamować specjalne maści z antybiotykiem. Smarowanie nimi krosty powstrzyma infekcję i może sprawić, że czyrak sam się wchłonie. Jeśli masz kilka czyraków na ciele, trzeba będzie leczyć je antybiotykami nie tylko w maści, ale także doustnie.
Nie dotykaj krosty! Wyciskanie i przecinanie może spowodować, że infekujące bakterie się rozniosą i zamiast jednego czyraka będziesz mieć kilka. Poczekaj, aż „dojrzeje”, pęknie i sam oczyści się z ropy. Czyrak jest bolesny i dwutygodniowe oczekiwanie na jego pęknięcie to prawdziwa udręka. Możesz przyspieszyć jego wzrost sprawdzonymi domowymi sposobami. Zastosuj ciepły kompres z wysuszającym roztworem soli kuchennej. Wystarczą dwie łyżeczki rozpuszczone w szklance ciepłej wody. W aptece bez recepty możesz kupić maść ichtiolową, która także ma działanie wysuszające i doprowadzi do szybszego pęknięcia krosty.
Gdy czyrak pęknie, nie pomagaj wyciekającej ropie, nie ciśnij. Oczyść wacikiem zakażoną ranę, tak by infekcja nie rozniosła się na inne miejsca. Przyłóż jałowy opatrunek, a następnie zdezynfekuj wodą utlenioną. Ropień może się oczyszczać nawet kilka dni. To, jak długo potrwa oczyszczanie i gojenie, zależy od wielkości i głębokości czyraka.
O chirurgicznej ingerencji musi zadecydować lekarz dermatolog. Powinnaś się do niego udać, gdy czyrak sprawia ból, którego nie jesteś w stanie znieść. By ból ustąpił, lekarz dermatolog lub pierwszego kontaktu przetnie krostę i stworzy ropie ujście. Warto udać się do lekarza także wtedy, gdy czyrak występuje w miejscu stale drażnionym – na stopach, pośladkach, dłoniach, pod ramiączkiem stanika lub pod paskiem od spodni. W takich wypadkach lekarz przepisze Ci doustny antybiotyk i maść z antybiotykiem do smarowania. Do lekarza powinnaś się także udać, gdy czyrak pojawił się w nietypowym i niebezpiecznym miejscu – na górnej wardze, na nosie, policzku lub czole. Bakterie z tych miejsc z łatwością mogą przedostać się do układu krwionośnego, a dalej do mózgu. Koniecznie musisz się zgłosić do lekarza, gdy powstałemu czyrakowi towarzyszy gorączka, dreszcze lub gdy od krosty pod skórą biegnie czerwona linia – to znak, że infekcja się rozszerza. Lekarz zaleci wtedy usunięcie czyraka.
Zabieg wycięcia czyraka trwa zazwyczaj kilkanaście minut. Skalpel pozostawia sporą bliznę, dlatego czasem dermatolodzy zalecają usunięcie czyraka poprzez wypalenie prądem lub laserem. Po tygodniu od pęknięcia lub usunięcia czyraka rana powinna zagoić się całkowicie, ale niestety do końca życia może pozostać blizna. Usunięciu blizn i przebarwień po czyrakach możesz poddać się dopiero wtedy, gdy lekarz stwierdzi całkowite wyleczenie. Niedużych przebarwień i blizn można się pozbyć, usuwając je za pomocą głębokich peelingów, wykonanych przez kosmetyczkę lub lekarza, a także poprzez stosowanie przez kilka miesięcy preparatów złuszczających naskórek z witaminą A.
Przy większych przebarwieniach i bliznach przyda się laserowa kuracja. Rezultaty są jednak zależne od głębokości ran po czyrakach, a także od umiejscowienia – zdecydowanie łatwiej pozbyć się tych na twarzy. Laser emituje strumień światła o dużym natężeniu. W zetknięciu z tkanką uwalnia on energię. Promień światła skierowany na bliznę powoduje wyparowanie warstwy komórek – usuwa naskórek o odpowiedniej grubości. Posługiwanie się takim urządzeniem wymaga więc niezwykłej precyzji i doświadczenia lekarza. Zanim więc zdecydujesz się na taki zabieg, sprawdź, czy wybrałaś dobrego specjalistę. Zabiegi te nie są tanie, a mimo to mają wielu zwolenników, ponieważ są mało inwazyjne i dają efekty.
Likwidowaniu blizn służy też zabieg zwany eksfoliacją, który dzięki działaniu kwasu glikolowego głęboko złuszcza kilka warstw naskórka. Pożądany efekt następuje po 8 zabiegach. Eksfoliację wykonuje dermatolog lub wykwalifikowana kosmetyczka.
Po zabiegach usunięcia blizn i śladów po czyrakach nie należy się opalać przez średnio sześć tygodni. Słońce lub solarium może spowodować stałe przebarwienia delikatnej i zaczerwienionej skóry po zabiegu.
Domowe sposoby leczenia
Czyrak jest bolesny i dwutygodniowe oczekiwanie na jego pęknięcie to dla niektórych osób prawdziwa udręka. Bardzo dobrym i wypróbowanym sposobem są okłady ze zgniecionych liści kapusty. 2–3 liście kapusty należy zmiażdżyć np. wałkiem do ciasta i przykładać na czyraka.
Skutecznie działa też maść cebulowa. Dużą cebulę obrać, utrzeć na tarce i dodać do niej 1 łyżkę miodu, 1 łyżeczkę mąki pszennej, pół tubki Tormentiolu (maść) i wyrobić z tego gęstą papkę, którą należy przykładać na czyraki.
Czyraki, ropnie i wrzody można leczyć również maścią z mleka i mydła, którą przyrządza się z połowy szklanki przegotowanego gorącego mleka i z łyżeczki startego szarego mydła. Gotować stale mieszając, aż do uzyskania konsystencji kisielu. Można zastosować też ciepły kompres z roztworem soli kuchennej. Wystarczy rozpuścić dwie łyżeczki soli w szklance ciepłej wody. W aptece dostępna jest bez recepty maść ichtiolowa, która spowoduje szybsze pęknięcie czyraka i ma działanie wysuszające.