Borelioza. Diagnostyka i leczenie
Definicja choroby
Borelioza jest to wywołana przez krętki Borrelia burgdorferi przewlekła choroba wielonarządowa, przenoszona przez kleszcze. Obraz kliniczny choroby jest zróżnicowany i zależy zarówno od etapu, jak i zaawansowania zmian narządowych. Powszechnie przyjęto podział na : postać wczesna zlokalizowana (rumień przewlekły wędrujący, chłoniak limfocytarny skóry), postać wczesna rozsiana (zmiany m.in. w układzie nerwowym, kostno-stawowym, sercu i oku), postać późna boreliozy (przewlekłe zanikowe zapalenie skóry, przewlekłe zapalenie stawów, przewlekłe zespoły neurologiczne i psychiatryczne).
Przebieg choroby
Przebieg kliniczny boreliozy można podzielić na okres wczesny i późny. Najbardziej charakterystycznym wczesnym objawem choroby jest rumień wędrujący, który pojawia sie na skórze w miejscu ukąszenia przez kleszcza. Zakażenie może wywoływać ponadto rozsiane zmiany skórne, stawowe, w układzie nerwowym lub wielonarządowe. Zastosowanie właściwej antybiotykoterapii nie do końca zapewnia pomyślność leczenia.
Formy przetrwalnikowe (cysty, sferoplasty i blebs) są okrągłe, nieruchliwe i pozbawione ściany komórkowej, a zatem niewrażliwe na działanie antybiotyków.Jeśli infekcja nie jest leczona bądź gdy leczy się ją niewłaściwie, może spowodować silny, wędrujący ból i obrzęki stawów – najczęściej kolan – miesiące bądź lata później. W dodatku po kilku tygodniach, miesiącach czy nawet latach od nie leczonej infekcji bakteria może spowodować zapalenie opon mózgowych, przejściowe porażenie mięśni twarzy, drętwienie lub osłabienie kończyn, zaburzenia pamięci i koncentracji, zmiany nastroju, osobowości i snu. U niektórych nie leczonych pacjentów pojawiają się przemijające zaburzenia rytmu serca, zapalenie oczu czy wątroby.
Najczęstszymi żywicielami kleszcza są jelenie i myszy, ale żeruje także na ptakach, psach i różnych gryzoniach, na przykład wiewiórkach. Najbardziej niebezpieczna dla ludzi jest pojawiająca się wiosną i wczesnym latem mniejsza postać kleszcza zwana nimfą. Najtrudniej też ją dostrzec, zwłaszcza na skórze pokrytej włosami.
Diagnostyka
Choroba występuje na całym świecie. W Polsce najwięcej zachorowań rejestruje sie w regionie białostockim, z wyraźna tendencja wzrostową w ostatnich latach. W diagnostyce należy uwzględnić wywiad epidemiologiczny, badanie przedmiotowe i badania laboratoryjne.
Często stosowany w diagnostyce boreliozy test Elisa daje dodatnie wyniki u 70 % chorych. Pewniejszym sposobem potwierdzenia boreliozy jest badanie za pomocą testu Westernblot w klasach IgG i IgM. Test Western blot w klasie IgM wykrywa chorobę u 95% chorych z objawami klinicz-nymi. Należy przy tym pamiętać, że testy te pokazują tylko obecność boreliozy we krwi człowieka.
W przypadku kiedy borelioza jest w układzie nerwowym w głowie (zwana często "neuroboreliozą") i nie przekroczy bariery krew-mózg to żadne testy jej nie wykryją. Jedyną skuteczną metodą w takim przypadku jest metoda biorezonansowa, która niezależnie od miejsca w organizmie jest w stanie potwierdzić obecność patogenu. Może być taka sytuacja, kiedy borelioza jest w stanie tzw. uśpionym.
Należy pamiętać o tym, że testy morfologiczne, a szczególnie test IgG i IgM określa nie tylko obecność boreliozy we krwi, ale również często daje wynik dodatni przy toksoplazmozie, marskości wątroby, wirusie Epstein Barr, RZS, SM, nadczynności tarczycy, łuszczycy, oraz w różnych postaciach nowotworach złośliwych, w tym chłoniakach nieziarnicznych, raka jelita grubego, raka głowy i szyi, oraz raka piersi.
Leczenie
Z obserwacji wynika, iż stosowane terapie antybiotykowe nie likwidują w 100% boreliozy. Często po takich terapiach borelioza przekracza tzw. barierę krew-mózg i „zasiedla” się w układzie nerwowym, na który nie działają żadne antybiotyki. I w takim przypadku skuteczną metodą diagnozy jaki terapii usuwania borelii jest metodą biorezonansowa.
Często już po pierwszej wizycie terapeutycznej dotyczącej usunięcia boreliozy, borelioza się nie testuje u osób które nie poddały się leczeniu farmakologicznemu. Pewność co do braku boreliozy w organizmie człowieka uzyskujemy dopiero po 3-ciej wizycie (w przypadku osób nie leczonych farmakologicznie) lub 4-5 wizycie ( w przypadkach chronicznych leczonych farmakologicznie). Wi-zyta sprawdzająca jest nieodzowna po 2-3 tygodni po terapii. Należy przy tym pamiętać, że jeżeli testy morfologiczne Elisa, Western blota potwierdziły obecność boreliozy we krwi to na potwierdzenie skuteczności terapii falowej można się udać dopiero po 2-3 tygodniach po sprawdzeniu. Oczywiście wynik powinien być ujemny, chyba, że w organizmie są inne schorzenia wymienione wcześniej, które zniekształcają obraz w szczególności badania IgG i IgM.
W leczeniu farmakologicznym podaje sie antybiotyki z grupy penicylin i cefalosporyny, a niekiedy także tetracykliny i makrolidy. Boreliozę mogą wywołać trzy genoszczepy: Borrelia burgdorferi sensu stricto. Borrelia afzeli i Borrelia garini.Borelioza (choroba z Lyme) jest spowodowana przez krętki Borrelia burgdorferi, które są przenoszone na ludzi przez zakażone kleszcze gatunku Ixodes. Kleszcze żyją w lasach położonych na terenach wilgotnych, w miejscach porośniętych olcha, dzikim bzem lub paprociami i żerują na ponad 300 gatunkach ssaków, ptaków i gadów, głównie drobnych gryzoniach. Ryzyko zakażenia człowieka zależy od obszaru geograficznego, na którym doszło do ukąszenia, stadia rozwojowego kleszcza oraz czasu przebywania owada w skórze.
.
Profilaktyka
Profilaktyka czynna (szczepienia) jest niedostępna. Postawą zapobiegania boreliozie z Lyme jest ochrona ciała przed kleszczami podczas przebywania w rejonach ich występowania, stosowanie repelentów, oraz odpowiednio wczesne ich mechaniczne usuwanie.
Profilaktyka poekspozycyjna w formie jednorazowej dawki doksycykliny (p.o. 200mg), jest uzasadnione tylko w przypadku mnogiego pokłucia przez kleszcze podczas pobytu w rejonie ende-micznym osoby dorosłej pochodzącej spoza tego terenu.
Reinfekcja
Ponowne zachorowanie na borelioze z Lyme u pacjentów z wczesniej rozpoznawana choroba jest mało prawdopodobne, lecz mo1liwe zwłaszcza u pacjentów pochodzacych z obszarów endemicznych. W takich przypadkach konieczne jest wykazanie serokonwersji miedzy ostra faza choroby a faza rekonwalescencji.