Cywilizacje europejskie
II tysiąclecia



Cywilizacja to stan rozwoju społeczeństw ludzkich. Dzieli się na epoki historyczne, określane według opanowania przyrody przez człowieka, względnie według obszaru występowania. Stąd cywilizacje kamienia łupanego, kamienia gładzonego, rolnicze wspólnoty plemienne, epoki brązu, żelaza, archaiczna, feudalna lub cywilizacje starożytnego Egiptu, Grecji, Rzymu, Chin, celtycka, Śródziemnomorska etc.
Zapoznając się z historią cywilizacji, chcielibyśmy przede wszystkim wiedzieć, jak żyło się ludziom ongiś i jaka czeka ich przyszłość. Na pewno w poprzednich epokach żyło się wolniej, może spokojniej, ale chyba nie lepiej? W każdym bądź razie rozwój i postęp, zwłaszcza techniczny, ciągle ulega przyspieszeniu. Fakt, że jest on w znacznym stopniu wymuszany, ale również jest też wynikiem ciekawości i intelektu człowieka. Tylko dokąd to wszystko ludzkość zaprowadzi? Akurat panuje wyraźna posucha na filozofów, którzy by wiarygodnie (?) mogli ten przyszły rozwój i stan cywilizacji oświetlić, przewidzieć i zaprogramować.
Historycy mogą jedynie opisywać minione epoki cywilizacji ludzkiej. Poniżej naszkicowane zostały okres prehistorii cywilizacji ludzkich oraz drugie tysiąclecie n.e. w Europie. Czasy II tysiąclecia w Europie dzielimy już precyzyjniej na Feudalizm, Odrodzenie (Renesans), Oświecenie, Wieki IXX i XX. Te ostatnie czekają na swoje nazwy. Mam własną propozycję w tym zakresie: Wiek IXX - Wiek pary i ideologii lub Wiek pary i elektryczności zaś Wiek XX - Wiek technologii i nacjonalizmów lub Wiek motoryzacji i elektroniki .

Prehistoria

Nowy współczesny homo sapiens ukształtował się w rasy ludzkie i rozprzestrzenił na wszystkich kontynentach w okresie 120-15 tys. lat temu. Jako ostatni zaludniony został kontynent amerykański, który pod koniec epoki lodowcowej był jeszcze zrośnięty z kontynentem azjatyckim. Ludzie żyli w gromadach 20-30 osobowych, związanych węzłami rodzinnymi, zajmowali się zbieractwem, rybołówstwem i łowiectwem. Polowali na drobną zwierzynę i ptactwo, a po udoskonaleniu swej broni: maczug, kamiennych toporów i drewnianych włóczni, zaopatrzonych w krzemienne groty, również na większe okazy, jak renifery, bawoły, mamuty. Prowadzili koczowniczy tryb życia. Ten okres użycia kamieni, zwykle krzemieni, obrabianych przez gładzenie, później również przez szlifowanie, polerowanie, nawiercanie otworów itp., nazwano neolitem lub epoką kamienia gładzonego. Wraz z poprzedzającym go mezolitem (środkowy okres epoki kamienia) trwał od ok. 8000 do 2000 r. p.n.e.
Od ok. XII tysiąclecia p.n.e. pojawiło się rolnictwo i hodowla udomowionych zwierząt. W konsekwencji nastąpiła zmiana dotychczasowego koczowniczego trybu życia części gromad ludzkich na osiadły, co spowodowało rewolucyjne przyspieszenie rozwoju cywilizacji ludzkich. W różnych szerokościach geograficznych opanowana została uprawa pszenicy, ryżu, owsa, jęczmienia, soczewicy, prosa, kukurydzy i hodowla reniferów, bydła, kóz, owiec, osłów, lam, świń, ptactwa domowego, psów, koni. Upowszechniło się łowienie ryb, zwierząt leśnych, zbieractwo grzybów, runa leśnego, ziół. Rozwinęła się produkcja różnorakich narzędzi i przedmiotów użytkowych z kamienia, drewna, kości, potem z brązu i żelaza. Rozwinęła się wytwórczość ceramiki glinianej, przeznaczanej do przechowywania napojów, zapasów i gotowania pożywienia, a także odzieży skórzanej, tkanin, oręża, przedmiotów zdobniczych itd. Nastąpił wtedy podział pracy i rozwój wymiany handlowej.
Ludzie organizowali się w coraz większe wspólnoty rodzinne i plemienne, później we wspólnoty wodzowskie, powstały pierwsze państwa. W 5000 r. p.n.e. stosowano nawadnianie pól uprawnych w Mezopotamii, powstały pierwsze miasta, rozwinął się transport tratwami oraz łodziami na rzekach i wozami kołowymi na lądzie. Z okresu starszego neolitu w Europie, zwłaszcza w Irlandii, Anglii, Bretanii i na Malcie pozostało wiele tajemniczych megalitów, to jest budowli z wielkich, podłużnych kamieni, zwanych menhirami, ustawianych pionowo w rzędach, lub półkoliście. Najprawdopodobniej związane były z kultem zmarłych.
Na progu czasów starożytnych, w IV tysiącleciu p.n.e., w Eurazji i północnej Afryce zarysowały się cztery duże ośrodki cywilizacyjne, były to: Mezopotamia, Egipt, Chiny i Indie. W rejonach tych istniały szczególnie dogodne warunki klimatyczno-przyrodnicze dla zamieszkania i życia ludzi.
.....................................................

Feudalizm

W Europie od XI w. nastąpił szybki rozwój gospodarczy, zwłaszcza rolnictwa, dzięki wprowadzeniu ciężkich żelaznych pługów, w miejsce dotychczasowych drewnianych soch, oraz przerobu zboża w młynach wodnych i wiatrakach. Rozbudowały się i powstawały nowe miasta i liczne wsie, nastąpił znaczny wzrost demograficzny. Towarzyszyło temu powstanie nowego feudalnego systemu społecznego. Wiodącą w nim rolę odgrywał pan feudalny, zwany seniorem, do którego należała ziemia, władza i sądownictwo. Podlegali mu przede wszystkim podwładni chłopi, którzy zobowiązani byli do pracy na roli i świadczenia różnych usług materialnych, natomiast zwolnieni byli od służby wojskowej. Ochronę i bezpieczeństwo miała zapewnić nowopowstała kasta rycerska, ćwiczona w sztuce wojennej. Wreszcie duchowieństwo świadczyło usługi duchowe.
We wszystkich krajach zachodniej Europy w okresie Średniowiecza nastąpiło umocnienie się wiary i struktur Kościoła katolickiego. Powstawały nowe zakony, dla nich możnowładcy fundowali budowę klasztorów, które spełniały w Średniowieczu wielorakie funkcje. Były miejscem modlitw i kontemplacji religijnej, ale również wiele klasztorów było ośrodkami nauki i sztuki, bądź prowadziło działalność gospodarczą. W szczególności mnisi przyczynili się do ulepszenia produkcji wina, miodów pitnych, zajmowali się zielarstwem i gospodarką leśną. Niektóre zakony prowadziły przytułki dla bezdomnych, szpitale, schroniska dla trędowatych itp. W miastach rozrósł się stan kupiecki, zorganizowany w gildiach i rzemieślniczy, połączony w cechach.
Rozwijały się i powstały nowe państwa-królestwa, z których największe znaczenie w feudalnej Europie miały Francja, Anglia, Cesarstwo Rzymsko-Niemieckie, Hiszpania, Dania, Szwecja, Węgry, Czechy, Polska piastowska, Ruś Kijowska, Cesarstwo Bizantyjskie na Bałkanach.

Odrodzenie

Rozwojowi cywilizacji ludzkiej może niekiedy sprzyjać korzystanie ze wzorów i doświadczeń przeszłości. Na przykład Renesans kultury europejskiej, jaki zapanował w XV wieku, to był taki oryginalny skok do przodu przez cofnięcie się do kultury i sztuk pięknych czasów starożytnych Grecji i Bliskiego Wschodu. Mianowicie bezpośrednią przyczyną zaistnienia Renesansu był wcześniejszy ożywiony handel prowadzony przez państwa-miasta Półwyspu Apenińskiego i bezpośrednie kontakty, po przez podróże i krucjaty, z arabskim Bliskim Wschodem i Afryką oraz z prawosławnym Cesarstwem Bizantyjskim. Zaowocowały one wzajemną osmozą kultury i nauki, a przy okazji, jakby na nowo, odkryte zostało dziedzictwo kulturowe starożytnej Grecji. Zafascynowani nią myśliciele i ludzie sztuki Średniowiecza zmienili, można powiedzieć, swój sposób myślenia i widzenie świata. Przyswajając twórczość antycznych klasyków: Arystotelesa, Platona, Horacego, Seneki, Wergiliusza, Cycerona i innych, próbowali połączyć ideały pogańskiego antyku ze średniowiecznymi wartościami chrześcijańskimi.
W ich wyniku narodziły się humanistyczne idee i metody naukowe. Pod ich wpływem rozwinęły się kierunki eksperymentalne w nauce i dydaktyce, powstały nowe teorie społeczne i polityczne. Nastała nowa epoka w kulturze europejskiej cywilizacji, zwana Odrodzeniem lub Renesansem. Nowe prądy szybko przeniknęły do wszystkich dziedzin twórczości ludzkiej: literatury, muzyki, malarstwa, rzeźby, architektury.
W ciągu drugiej połowy XV w. renesans kultury średniowiecznej dokonał się w całej Europie. Czynnikiem dodatkowo wielce temu sprzyjającym było powszechne zastosowanie ruchomych czcionek w drukarstwie, wynalezionych przez Gutenberga w połowie wieku. Oraz liczne inne wynalazki i w ogóle prawdziwa rewolucja techniczna, dokonana w tkactwie, metalurgii, nawigacji, astronomii, sztuce wojennej itd. Najlepszym osobowym symbolem tej wynalazczości XV w. może być wszechstronny uczony i wynalazca Leonardo da Vinci, działający na dworze mediolańskim księcia Lodovico Sforza. Zaś najbardziej znamienitym osiągnięciem epoki było odkrycie Ameryki, nowego kontynentu, przez genueńskiego podróżnika Krzysztofa Kolumba.
Portugalia, Hiszpania i Holandia stały się imperiami kolonialnymi, Anglia i Francja prowadziły nieustające wojny ze sobą, a na wschodzie Europy wyrosło nowe wielkie państwo słowiańskie Rosja, która wnet podbiła całą północną część Azji. Na południu po klęsce pod Wiedniem tureckie imperium osmańskie rozpoczęło odwrót z Półwyspu Bałkańskiego.

Oświecenie

Wielkim skokiem w rozwoju europejskiej cywilizacji była też epoka Oświecenia. Nastąpiła po epoce Odrodzenia, która skończyła się w drugiej połowie XVII w. wielką mnogością odkryć, wynalazków, pojawieniem się nowych dyscyplin naukowych, liberalnych doktryn społecznych i merkantylizmu gospodarczego. Ta nowa ilościowo i jakościowo sytuacja wymagała opisania, uporządkowania, rozpowszechnienia w ramach nowych form oświaty publicznej oraz racjonalnego wykorzystania i kontynuowania dalszego rozwoju. Wszystko to dokonało się w Europie w XVIII stuleciu, które określa się jako epokę Oświecenia i racjonalizacji w kulturze.
Powstały więc pierwsze opracowania encyklopedyczne, liczne podręczniki i czasopisma techniczne, nowe fakultety na uniwersytetach, nastąpiła specjalizacja we wszystkich dziedzinach nauki, oświaty oraz techniki i dalszy szybki ich rozwój. Naukowiec Renesansu mógł uprawiać bez mała wszystkie dyscypliny nauki, człowiek Oświecenia był specjalistą już tylko w jednej dziedzinie. Jakościową różnicę między oboma epokami zobrazować można przykładowo techniką pomiaru czasu. W Renesansie odmierzał go zegar na wieży ratuszowej, często z dokładnością kwadransów, natomiast w XVIII w. skonstruowano precyzyjne mechanizmy zegarowe chodzące z dokładnością sekundy.
Dokonano wówczas ogromnej ilości odkryć naukowych oraz wynalazków technicznych. Do najważniejszych z nich zaliczyć można zbudowanie pierwszej maszyny parowej przez Anglika J. Watt'a i zastosowanie mechanicznego krosna tkackiego. Natomiast w dziedzinach społeczno-politycznych okres Oświecenia charakteryzował się ostrą rozprawą z teokratycznymi ideami Średniowiecza oraz tolerancją religijną, co zaowocowało brakiem wojen religijnych, zapoczątkowaniem kryzysu absolutystycznych monarchii na rzecz idei republikańskich, a także prowadzeniem serii paneuropejskich wojen o nowy podział granic, wpływów i władzy w Europie. W jej wyniku wyrosły potęgi wojskowo-gospodarcze Austria Habsburgów i Prusy, oraz Rosja carska, po zdobyciu dostępu do Morza Bałtyckiego. Osłabiona została natomiast znacznie Szwecja, zaś I Rzeczpospolita polsko-litewska przestała istnieć.
Pod koniec XVIII w. Wielka Rewolucja Francuska obaliła absolutystyczną władzę króla Ludwika XVI, ustanawiając Francję państwem republikańskim. Rewolucyjne idee równości i sprawiedliwości obywatelskiej spowodowały zjednoczenie się przeciwko Francji prawie wszystkich absolutystycznych monarchii europejskich i na okres ponad dwudziestu lat cała Europa, z wyjątkiem tureckiego Półwyspu Bałkańskiego, pogrążyła się w wojennych zawieruchach.

Wiek XIX - Wiek pary i ideologii

Po XVIII stuleciu Oświecenia i racjonalizacji, w XIX wieku wystąpiły duże zmiany w technicznych i społecznych metodach działalności produkcyjnej ludzi. Obok dotychczasowych ich form: łowiectwa, rolnictwa i rzemiosła narodziły się nowe przemysłowe sposoby produkcji. Charakteryzowały je dwie podstawowe cechy: podział i specjalizacja pracy oraz zastosowanie maszyn mechanicznych w produkcji. Budowane zakłady przemysłowe były rozwinięciem średniowiecznych manufaktur rękodzielniczych, a zastosowanie maszyn stało się możliwe dzięki znacznemu rozwojowi nauki i techniki.
W XIX w. dokonanych zostało b. wiele odkryć naukowych i wynalazków technicznych. Tak wiele, że na progu XX w. rozpatrywany był wniosek o likwidację Urzędu Patentowego w Paryżu, gdyż wydawało się, iż wszystko zostało już wynalezione i urząd ten staje się zbędny.
Industrializacja przyczyniła się do rewolucyjnego rozwoju cywilizacyjnego i w tym zakresie porównywalna jest ona z wprowadzeniem rolnictwa, zastosowaniem żelaza, czy rozpowszechnieniem druku w długich dziejach ludzkości. Rozwój produkcji przemysłowej zmienił struktury własnościowe oraz wymagał i możliwy był przez koncentrację kapitału finansowego, stąd określenie ustroju kapitalistycznego. Narodził się on w drugiej połowie XVIII w. w Wielkiej Brytanii, skąd stopniowo rozprzestrzenił się w XIX w. na całą Europę, ogarniając sukcesywnie w pierwszej kolejności: Niderlandy, Francję, Północną Italię, Niemcy oraz Szwecję. Kapitalistyczna industrializacja utrwaliła na stulecia dominację i władzę Europy, jako nowoczesnego Zachodu, wobec starożytnego Wschodu i zacofanego Południa.
Za symbol XIX stulecia, i rozpoczynającej się nowej epoki przemysłowej w Europie i na świecie, uznać można maszynę parową oraz jej główne zastosowanie w kolejnictwie. A wiek XIX najtrafniej można określić jako wiek pary i początków elektryczności.

W kulturze europejskiej w pierwszej połowie XIX w. rozwinął się nurt intelektualny, zwany romantyzmem, będący buntem przeciwko racjonalizmowi XVIII w. Przejawiał się w literaturze i sztuce, także w sposobie życia i obyczajach. Głosił wyższość uczucia nad rozumem, natury nad cywilizacją ludzką, wolności jednostki nad zorganizowaną zbiorowością, marzeń nad rzeczywistością, poezji nad prozą.
Drugą połowę XIX w. cechował w Europie odwrót od idei romantyzmu w kierunku tak zwanego pozytywizmu, to jest twórczości, opartej o realną rzeczywistość i dokonania naukowe. Przeobrażenia te dotyczyły głównie dziedzin: filozofii, literatury, a także muzyki. A wiązały się z rewolucją przemysłową w gospodarce większości krajów kontynentu, z upowszechnieniem oświaty, rozwojem szkolnictwa i opieki społecznej.
Po okresie wojen napoleońskich, które przeorały mapę polityczną Europy, nastąpiły długie lata ładu, ustanowionego na Kongresie Wiedeńskim w 1915 r. Drugie półwiecze było bardziej owocne w wydarzenia europejskie wielkiej rangi. Należały do nich: zjednoczenie państw niemieckich w jedną II Rzeszę Niemiecką; wskrzeszenie zjednoczonych Włoch na Półwyspie Apenińskim; upadek tureckiego imperium osmańskiego, które utraciło prawie wszystkie swe ziemie w Europie; marginalizacja Hiszpanii i Portugalii, oraz wybicie się Wielkiej Brytanii na pierwsze mocarstwo światowe, nad którego dominiami "nigdy słońce nie zachodziło".

Wiek XX - Wiek technologii i nacjonalizmów

W XX wieku miał miejsce fascynujący rozwój techniki i technologii, który stworzył ludziom złudną nadzieję na szybką przebudowę i udoskonalenie świata, co niestety niezupełnie się sprawdziło. Wiek był nadzwyczaj płodny w wielkie, epokowe wynalazki i ich szybkie praktyczne zastosowanie w masowej skali. Oto ich zestawienie w wielkim skrócie:
- W komunikacji: Powstał i gwałtownie rozwinął się przemysł samochodowy oraz lotnictwo pasażerskie, transportowe i wojskowe, w tym odrzutowe i naddźwiękowe; zelektryfikowano kolejnictwo; od lat sześćdziesiątych rozpoczęto budowę wielkich frachtowców, kontenerowców i zbiornikowców o pojemności do 300 tys. ton, wodolotów, poduszkowców. Rozwinęła się telekomunikacja i inne środki masowego komunikowania się jak telewizja, sieci komputerowe, banki informacji, Internet.
- W chemii: odkryto szereg, nieznanych dotąd pierwiastków, w tym transuranowców przy użyciu wielkich akceleratorów; dokonano syntezy rozlicznych surowców naturalnych, farb, lakierów, witamin; powstał wielki przemysł petrochemiczny, leków, tworzyw i włókien sztucznych, produkujący celuloid, nylon, stylon, orlon, polistyren, całą rodzinę antybiotyków, poczynając od penicyliny z lat II wojny światowej, czy streptomycyny, które wydawało się, że wyeliminują wszelkie choroby trapiące ludzkość.
- W atomistyce: Powstałe na początku wieku teorie o budowie atomu, kwantowa i mechaniki kwantowej oraz odkrycie promieni Roentgena, promieniotwórczości i rozpadu radioaktywnych pierwiastków zaowocowało w 1942 r. budową w USA pierwszego reaktora jądrowego świata, potem budową bomby atomowej, sieci elektrowni atomowych (od 1954 r.), broni wodorowej, lodołamaczy i łodzi podwodnych o napędzie atomowym itd.
- W elektronice: Wynaleziono półprzewodniki z kryształów krzemu, obwody drukowane, układy scalone, mikroskopy elektronowe i jonowe, lasery, lampy elektronowe, które potem zastąpiono tranzystorami, wybudowano gigantyczne radioteleskopy. Nastała era tyrystorowych i stereofonicznych aparatów radiowych, magnetofonów, magnetovidów, telewizorów, także automatycznych pralek, kuchenek mikrofalowych, oraz dużych elektronicznych maszyn cyfrowych, które wnet zostały zminiaturyzowane i jako kalkulatory i komputery rozprzestrzeniły się niebywale, znajdując, wraz z towarzyszącymi im monitorami, skanerami, drukarkami, ploterami itd., zastosowanie nieomal we wszystkich dziedzinach działalności człowieka.
- Niewątpliwie najbardziej spektakularnym osiągnięciem cywilizacji ludzkiej w XX wieku były penetracja i podbój Kosmosu. Zaczęły się one 4 października 1957 r. od okrążenia Ziemi na wysokości 900 kilometrów przez sputnika nr 1, pierwszego satelitę ziemskiego. Potem 12 kwietnia 1961 r. tego samego dokonał w 108 minut pierwszy kosmonauta Gagarin na statku Wostok. 20 lipca 1969 r. dwaj Amerykanie Aldin i Armstrong wyszli na powierzchnię Księżyca ze swego promu kosmicznego Apollo 11, a od 19 kwietnia 1971 r. na orbicie Ziemi rozpoczęła pracę, trwającą następnie przez 30 lat, pierwsza załogowa stacja kosmiczna Salut 1. W przestrzeni kosmicznej umieszczono do 2000 r. ok. trzech tysięcy satelitów, wynoszonych przez coraz potężniejsze rakiety i promy kosmiczne, a służących celom wojskowym, telekomunikacji, kartografii, prognozowaniu pogody, nawigacji, badaniu jonosfery i itp.
W tym olbrzymim rozwoju nauki, techniki i technologii przemysłowych XX wieku wielką rolę odegrały obie wojny światowe lat 1914/18 i 1939/45, oraz ideologiczna rywalizacja po II wojnie światowej pomiędzy dwoma supermocarstwami USA i ZSRR, reprezentującymi odmienne ustroje polityczne: kapitalizm i socjalizm.
I wojna światowa, stanowiąca jakby cezurę między XIX i XX wiekami, stworzyła wielkie zapotrzebowanie na środki i technikę bojową, co spowodowało powstanie nowych gałęzi przemysłu i ośrodków badawczo-rozwojowych, służących celom wojennym. Rozwinęły się one jeszcze bardziej przed i w czasie II wojny światowej. Przodowały pod tym względem zwłaszcza faszystowskie Niemcy, cesarska Japonia i Rosja radziecka, do których w czasie wojny dołączyły Wielka Brytania i Stany Zjednoczone Ameryki Północnej.
Również i po II wojnie światowej badania naukowe, nowe technologie i odkrycia techniczne w dużym stopniu podporządkowane zostały celom militarnym. Korzystała na tym wszakże też produkcja cywilna, gdyż po pewnym czasie wynalazki i nowe technologie wojskowe znajdowały swe zastosowanie także w cywilnych dziedzinach gospodarki.
Rywalizacja pomiędzy USA i ZSRR o dominację w świecie, pociągała za sobą monstrualne zbrojenia, stąd określano ją jako "zimną wojnę". W jej ramach powstały wojskowe pakty NATO, CENTO i SEATO, firmowane przez USA oraz Układ Warszawski państw wschodniej Europy bloku ZSRR. Obie strony szczególnie intensywnie rozwijały produkcję broni atomowych i bombowców, później także rakiet balistycznych, jako nośników bomb atomowych i jądrowych. Już w połowie lat 60. oba mocarstwa posiadały arsenały broni nuklearnej, wystarczające na wielokrotne zniszczenie przeciwnika. Ten parytet stron w dziedzinie zbrojeń, i tzw. "równowaga strachu", spowodowały w 1955 r. "odwilż" w zimnej wojnie i pierwsze rozmowy w sprawie ograniczenia zbrojeń, zwłaszcza nuklearnych. Nie doszło więc do III wojny światowej, zapowiadanej przez kontestatorów istniejącego po Teheranie, Jałcie i Poczdamie ładu pokojowego w Europie.
Po II wojnie światowej w Europie nastała era długich 45 lat pokoju, w czasie których gospodarka prawie wszystkich krajów kontynentu rozwijała się w szybkim tempie, adekwatnym do postępu naukowego i technicznego. Odbudowa ze zniszczeń wojennych, nawet krajów najbardziej nimi dotkniętych, jak Niemcy, Polska, ZSRR, czy Jugosławia nie trwały dłużej niż 10-15 lat. Także kraje, przed wojną zacofane gospodarczo i cywilizacyjnie, jak Bułgaria, Rumunia, Jugosławia, Polska, Grecja, Hiszpania, także ZSRR, dokonały szybkiej przebudowy swych gospodarek przez elektryfikację i uprzemysłowienie, oraz rozwój oświaty, masowej kultury i służby zdrowia.
Tuż po II wojnie światowej uległa głębokim przeobrażeniom polityczno-społeczno-gospodarczym także reszta świata. Przede wszystkim rozpadły się systemy kolonialne, zwłaszcza w Azji i Afryce. Stąd W. Brytania, Francja, Holandia i Włochy utraciły swe zamorskie posiadłości kolonialne, częściowo zresztą w drodze krwawych wojen.
Sytuacja geopolityczna Europy odmieniła się radykalnie w latach 1989-95, po rozwiązaniu Układu Warszawskiego, zjednoczeniu Niemiec (podzielonych po II wojnie światowej), ogłoszeniu suwerenności przez dotychczasowe republiki związkowe ZSRR i rozpadzie Jugosławii na 5 samodzielnych państw. Przede wszystkim zmienił się dwubiegunowy układ geopolityczny świata, istniejący od II wojny światowej. Znikła groźba nuklearnej konfrontacji, bezsensowny stał się wyścig zbrojeniowy dwóch dotychczasowych bloków polityczno-wojskowych. Z drugiej strony rozpad ZSRR i Jugosławii na wiele narodowych państw, zaowocowały wielu narodowościowymi i religijnymi konfliktami w nowych państwach. Niektóre z nich przemieniły się w otwarte pogromy i wojny domowe.
W nowej rzeczywistości na placu boju po "zimnej wojnie " pozostało jedno tylko supermocarstwo Stany Zjednoczone A.P. Przejawia ono wyraźne zamiary pełnego podporządkowania swoim interesom całego świata. W tym celu zwiększa nawet monstrualnie swe zbrojenia, mimo braku adekwatnego przeciwnika.
Po bez mała dwustu latach dominacji na świecie białego człowieka z Europy - rysuje się więc światowa dominacja europejskich kuzynów z USA. W globalizującym się świecie, na naszych oczach, w przyśpieszonym po 11 września 2001 r. tempie, kształtuje się nowy ład światowy, który najkrócej określić można jako "Pax Americana XXI wieku". Nie wiadomo czy zostanie zrealizowany do końca, ale to nie należy już do minionego XX wieku, zakończonego w tymże 11 września 2001 r.

II.2002

Powrót do poprzedniej strony