- krótki spacer po Paryżu
Zadziwiające, jak wiele jest w Paryżu „śladów" polskich. Podczas jednego spaceru natrafiłem na kilkanaście. Krótką wędrówkę po Paryżu rozpocząłem od kościoła Św. Germana przy Boulevard Saint Germain w Dzielnicy Łacińskiej. Jest to romańska bazylika, zbudowana pod koniec X wieku na terenie opactwa zakonu Benedyktynów, jakie istniało od wczesnego średniowiecza, tworząc warowny zespół pod Paryżem. Z opactwa tego prawdopodobnie wywodził się kronikarz, zwany Gallem Anonimem, żyjący w XII w., który jako pierwszy opisał początki istnienia państwa polskiego. W bazylice znajduje się grobowiec polskiego króla Jana II Kazimierza Wazy. W 1669 r., po zrzeczeniu się korony, wyjechał on do Francji, gdzie król Ludwik XIV darował mu opactwo St. Germain des Pres, w którym został jezuitą i opatem. Schorowany żył jeszcze tylko cztery lata. Jego ciało już w 1675 r. sprowadzone zostało do Polski i pochowane na Wawelu. W kościele św. Germana została jedynie urna z sercem, oraz na ścianie bocznej głównej nawy okazała mosiężna płaskorzeźba, przedstawiająca bitwę pod Beresteczkiem (1651), a nad nią posąg z białego marmuru Jana II Kazimierza. Znajdujące się po bokach płaskorzeźby napisy w języku łacińskim sławią zwycięstwa króla nad Kozakami, Tatarami i Turkami.
Po przeciwnej stronie ulicy na jednym z budynków, na wysokości I. piętra, znajduje się tablica z płaskorzeźbą głowy i tekstem: „1786 -1861 Joachim LELEWEL historyk, patriota polski, minister oświaty publicznej 1831, emigrował do Francji 1832 ...” W budynku tym w latach 30. XIX w. mieścił się hotel „Taranne”, w nim zbierał się i pracował Komitet Narodowy Polski emigracyjnej lewicy republikańskiej, który Lelewel utworzył i któremu przewodniczył.
Dwieście metrów dalej przy ul. St. Germain jest Księgarnia Polska, funkcjonująca od 1925 r., jako firma Gebethnera i Wolffa. Prowadzi ona głównie sprzedaż książek, ale także zajmuje się działalnością wydawniczą. Pod tym względem kontynuuje tradycje pierwszej księgarni polskiej w Paryżu, założonej w 1833 r. w okresie Wielkiej Emigracji po powstaniu styczniowym. Trochę dalej okazała Biblioteka Marii Curie-Skłodowskiej, odkrywczyni pierwiastków polonu i radu, dwukrotnej laureatki Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki i chemii. Za swe osiągnięcia naukowe i zasługi w zwalczaniu chorób nowotworowych otrzymała też francuską Legię Honorową.
W sąsiedztwie gmach Uniwersytetu Sorbony, gdzie uczyło się kilka tysięcy Polaków. Na głównym dziedzińcu Sorbony wmurowana jest tablica ze spisem wszystkich wykładowców uczelni. Jest wśród nich wymieniony także Adam Mickiewicz, który wykładał literaturę słowiańską.
W samym centrum dzielnicy Łacińskiej na wzniesieniu, widoczna w perspektywie wielu ulic znajduje się ogromny gmach Panteonu, zwieńczony kopułą, a zbudowany w stylu klasycystycznej architektury starożytnego Rzymu. Jest to wielka świątynia świecka, mieszcząca w piwnicach trumny z prochami ponad 200 zasłużonych ludzi nauki, kultury i sztuki, poczynając od Wiktora Hugo. Jest wśród nich od 1995 r. trumna ze zwłokami Marii Curie-Sklodowskiej, jako pierwszej kobiety pochowanej w Panteonie. Na ścianach 42 wielkie obrazy ścienne przedstawiające wczesną historię Paryża i Francji (dużo krwi).
Ciekawostką jest zegar wahadłowy J. Foucaulta. Stanowi go 22 kg kula ołowiowa, zawieszona na 67 metrowej lince na szczycie centralnej kopuły, wahająca się nad obręczą o średnicy ok. 6 m., na której wypisane są godziny. Kula wskazuje aktualny czas na tej prostej zasadzie, że waha się ona wskutek bezwładności w stałej płaszczyźnie, a obręcz godzinowa wraz z posadzką i w ogóle Kula Ziemska, obracają się dookoła w ciągu doby.Przed Muzeum Człowieka (nowoczesny pałac Challiot), na wprost Wieży Eiffla, w zieleni przy wodotryskach stoi pomnik żołnierza polskiego z II. wojny światowej. Pomnik postawiony został w 1977 r., przy czym kamień węgielny pod jego budowę wmurował prezydent Giscard d’Estaing. Trochę dalej przy placu Alma na bulwarze spacerowym Sekwany znajduje się pomnik Adama Mickiewicza, zrealizowany w 1928 r. Postać wieszcza, jako pielgrzyma z kosturem, ustawiona jest na wysokim kamiennym obelisku, zabudowanym licznymi alegorycznymi postaciami, symbolami i cytatami. Natomiast na gwiaździstym Placu Trocadero przed Pałacem Challiot usytuowany jest konny pomnik Marszałka Focha z dużą inskrypcją „Marszałek Francji, Wielkiej Brytanii i Polski”.
Oczywiście wszelakich poloników: tablic, pomników, nazw ulic i placów jest w Paryżu znacznie więcej. Zaś najwięcej na cmentarzach Montmartre i Per La Chaise, gdyż Polacy ochoczo brali udział i walczyli we wszystkich rewolucjach i powstaniach paryskich „o naszą i waszą wolność”.
02.08.2008